Opinie: ‘Winst van onze staalfabriek moet publieke belangen dienen in tijden van oorlog en instabiliteit’

Tata Steel januari 2021 (Foto: Bert Westendorp)

Opinie Hoogovens/Tata Steel
12 apr 2022, 15:13
Opinie: ‘Winst van onze staalfabriek moet publieke belangen dienen in tijden van oorlog en
instabiliteit’

IJMOND – Wat nu Tata Steel heet, was ooit de Hoogovens, een bedrijf waar werknemers en omwonenden
tot in de wijde omtrek trots op waren. Hoe anders is dat nu, nu meerdere rechtszake tegen het
bedrijf lopen wegens slechte milieuprestaties. Laat de overheid de regie nemen in de
energietransitie, zoals ook VNO-NCW bepleit, aandelen kopen en de winst besteden aan publi
belangen, zoals goed werkgeverschap en een gezonde leefomgeving. Afhankelijk zijn van anderen is erg onaantrekkelijk voor Nederland, zo bleek toen de import van staal tijdens de Eerste Wereldoorlog bijna stil kwam te liggen.

Belastinggeld
In de jaren daarna pompte de overheid honderden miljoenen belastinggeld in de bouw van een groot
fabriekscomplex bij IJmuiden, en een haven waar grote schepen ijzererts en steenkool
makkelijk konden aanvoeren.

British Steel
De staat en de gemeente Amsterdam waren tot ver in de 90-er jaren van de vorige eeuw
grootaandeelhouders. In 2007 werd het bedrijf – na een eerdere fusie met British Steel – in een
veiling opgekocht door Tata Steel India.
In deze tijden van een oorlog aan de randen van Europa is de productie van staal in eigen land van
grote strategische waarde. En vanwege de afhankelijkheid van Russische olie is de extra
productie van windmolens voor duurzame elektriciteitsproductie een noodzaak. Er is kortom staal
nodig dat met duurzame energie wordt gemaakt.

Milieuprestaties
De afgelopen tijd is het staalbedrijf vooral in het nieuws wegens de slechte milieuprestaties, met
als absoluut dieptepunt: de grafietregens die neerdaalden in bewoond gebied. Omwonenden zijn een
strafzaak gestart en het Openbaar Ministerie zoekt uit of het bedrijf zelfs opzettelijk gevaarlijke
stoffen in de bodem, de lucht of het oppervlaktewater heeft geloosd. Tata Steel is
Nederlands grootste vervuiler, afgaande op de hoeveelheid CO2-uitstoot.

Verdediging
Het ooit zo trotse Hoogovens komt meer en meer in de verdediging – het imago is nu hopeloos.
Sommigen noemen het bedrijf de Kankerfabriek, terwijl de meeste omwonenden nog altijd wi
dat het staalbedrijf blijft, als het maar schoner wordt. Zitten de eigenaren in India niet op een te grote afstand? Hun gevoel bij vakbonden en milieuorganisaties en Nederlandse arbeidsverhoudingen is gering en hun belang lijkt vooral gelegen in veel mogelijk winst en niet in maatschappelijk rendement. Tata Steel vergroenen is misschien niet de hoogste prioriteit van de hoogste bazen in Mumbai, India, maar wel die van de werknemers en het dagelijkse management van het bedrijf.

Hoogovens terug
Werknemers willen hun Hoogovens terug en dat kan als de Nederlandse overheid aandeelhouder wordt en er keiharde afspraken worden gemaakt over de verdeling van de winst. Dat is voo overheid een
strategische keuze: staal is altijd nodig; zonder ijzer en staal geen spoorwegen, geen bruggen en
geen windmolens. De winst moet niet wegvloeien naar buitenlandse aandeelhouders, maar publieke
belangen in de directe omgeving dienen, zoals werkgelegenheid en een gezonde leefomgeving. Staal is
100% recyclebaar.

Groen staal maken

Slaagt Nederland erin zogenoemd groen staal te maken, dan geven we internationaal het goede
voorbeeld. De overheid kan de staalfabriek verder helpen versneld te vergroenen, door de benodigde
vergunningen sneller af te geven. De fabriek kan verder draaien op waterstof en moet de ouderwe
op kool gestookte hoogovens zo snel mogelijk sluiten.

Hans van den Berg
Tata Steel Nederland CEO Hans van den Berg mikt op een transitie in acht jaar, maar die transitie
kan ook in vier jaar, zo heeft de werkgroep Zeester met deskundigen samen uitgezocht. In d
werkgroep werken werknemers al jaren samen met de FNV aan (versnelde) vergroening.

Afgelopen jaren
Werknemers waren de afgelopen jaren een stabiele factor binnen het staalbedrijf. Geef hen dan ook
de zeggenschap die ze verdienen, bijvoorbeeld door de vakbeweging en de Centrale
Ondernemingsraad veto-recht over grote investeringen te geven.

Maakindustrie
Een industrieel complex waarin de maakindustrie, de energietransitie en circulariteit samenkomen,
is goed voor de IJmond en goed voor Nederland – daar kunnen we tot ver over onze grenz
trots op zijn.

Donald Pols, directeur milieudefensie
Roel Berghuis, voormalige vakbondsbestuurder FNV bij Tata Steel en de Nederlandse Spoorwegen
Jan van der Land, inwoner Wijk aan Zee